Steeds meer Nederlanders vertrouwen banken niet meer. Hoe komt dat? Iets met weinig rente en weinig concurrentie…?

Zijn banken te vertrouwen?

Nederland zegt: steeds minder.

De Nederlandsche Bank, die toezicht moet houden op banken, verzekeraars en pensioenfondsen, peilde onlangs de stemming. Van de ondervraagde huishoudens vertrouwt maar 66 procent erop dat banken te allen tijde het toevertrouwde spaargeld kunnen terugbetalen. In 2024 was het nog 71 procent.

Bedroevend

Het algemene vertrouwen in de banken, verzekeraars en pensioenfondsen als geheel is bedroevend: 52 procent. ‘Nederlander vertrouwt financiële sector, al groeit zorg over gezondheid instellingen’ zette De Nederlandsche Bank boven haar nieuwsbericht.

Tja… Misschien is het ook te veel gevraagd dat de toezichthouder erkent dat 34 procent van de huishoudens geen vertrouwen in banken heeft en kennelijk ook niet in het toezicht. Het hoge wantrouwenspercentage maakt Nederland kwetsbaar. Nederlanders hebben meer dan 521 miljard euro spaargeld toevertrouwd aan de banken.

Een derde daarvan, het percentage mensen dat het zaakje niet vertrouwt, is goed voor 173 miljard euro. Als zij argwaan omzetten in actie, om welke reden dan ook, heb je een bankrun zonder weerga. En wie moet de banken dan redden, zoals in 2008 (nationalisatie ABN Amro en Fortis Nederland), 2009 (tweede steunactie voor ING) en in 2013 (nationalisatie SNS Reaal)…?

De belastingbetaler. De mensen die het nog wel vertrouwden.

De Nederlandsche Bank zegt niet te weten waarom het vertrouwen in banken daalt. Daarom help ik een handje. Want er zijn aanwijzingen genoeg. Van de banken zelf én van ‘sporenonderzoek’ van de Autoriteit Consument & Markt (ACM). Dat is de waakhond die moet blaffen én bijten als er onvoldoende concurrentie is.

Eerst de banken zelf. De beurskoersen zeggen: welkom in het bankenparadijs. De koers van ABN Amro breekt record op record. Meer dan een verdubbeling ten opzichte van de koers op 31 december vorig jaar, toen: 14,89 euro. Nu boven 29 euro. De koerswinst van ING in dezelfde periode: bijna 50 procent. De derde grote bank, de coöperatieve Rabobank heeft geen beursnotering.

Waarom likken beleggers hun vingers af? Banken profiteren van de hausse op de huizenmarkt, ze snijden in hun kosten en de rente die ze ontvangen op kredieten en woninghypotheken ligt aanzienlijk hoger dan die ze betalen op spaargeld.

Luxeprobleem

Dat zie je terug in hun winsten. Bankdirecties hebben een luxeprobleem. Wat doen we met al dat kapitaal dat we vergaard hebben? Het meest sprekend is dat bij de Rabobank. De economie (huizen, rente, weinig stroppen) zit mee en de Rabo verlaagt de risicograad van de kredieten. Minder risico betekent dat er kapitaal vrijvalt dat je elders kunt besteden. Als bank zonder aandeelhouders kan de Rabo de winst oppotten bij de toch al ruime reserves. Wat men daarmee gaat doen? De antwoorden zijn vaag. Groeien. Overnames. Leuke dingen voor de leden van de coöperatie.

Zo vaag als Rabo is, zo concreet is ABN Amro. De nieuwe bestuursvoorzitter Marguerite Bérard geeft een beleggersfeestje. De bank wil de komende drie jaar maar liefst 7,5 miljard euro uitkeren aan zijn aandeelhouders, beloofde ze twee weken geleden. De grootste aandeelhouder is de Nederlandse staat met bijna 30 procent van het kapitaal. De overheid verkoopt al jaren aandelen en is dus, gezien de koerswinst, kapitalen misgelopen.

Reorganisatie

ABN Amro maakt ook ruimte voor de miljardenuitkeringen met een drastische reorganisatie. Een op vijf voltijdbanen verdwijnt, dat zijn er 5.200. Ook ABN Amro snoeit in risico’s in haar kredietportefeuille. Juist de comfortabele winsten helpen om de reorganisatie te ‘smeren’: genoeg geld voor een sociaal plan.

Het beleggersfeestje van ABN Amro en luxeprobleem van de Rabo onderstrepen wat er mis is met de grote Nederlandse banken. Zij praten graag over stakeholders, alle belanghebbenden te vriend houden. Over hun maatschappelijke rol als geldgiganten. Maar men negeert de belanghebbende aan de basis, de klanten die sparen en de klanten die een woningfinanciering afnemen. Wat is er gezien de luxewinsten logischer dan de rente op spaargeld te verhogen en die op woninghypotheken te verlagen?

Neem ABN Amro. Op de achterkant van een sigarenkistje kun je becijferen dat ABN Amro vorig jaar zo’n 2,4 miljard euro rente aan spaarders betaalde en ruim 1,6 miljard aan aandeelhouders. De aandeelhouder krijgt er binnenkort 50 procent bij (een derde van de genoemde 7,5 miljard euro). Misschien zelfs wel meer… De spaarder krijgt wat ie kreeg. Of minder…

Stilzwijgende afspraken?

Waarom vertaalt de kapitaalkracht van de banken zich niet in concurrentiekracht? Zijn de banken maar wat tevreden met de smakelijke rentemarges die ze kunnen handhaven dankzij de stilzwijgende verstandhouding dat minder concurrentie beter is voor hen allen? Je zou het soms denken, zeker toen ABN Amro onlangs aankondigde de kleine Nederlandse bank NIBC te kopen. Weer een potentiële luis in de pels minder.

Lichtpuntjes

Niet zeuren, je kunt ook bij banken in het buitenland sparen, hoor ik iemand zeggen. Maar zijn díe banken te vertrouwen? Is mijn geld verzekerd als de bank pleite gaat?

Toch zijn er twee lichtpuntjes. Concurrentiewaakhond ACM onderzoekt de spaarmarkt. Wie weet wat dat oplevert. En het gedaalde vertrouwen van de Nederlanders in banken maakt duidelijk dat een aanzienlijk deel van de spaarmarkt braak ligt. Zo’n 173 miljard euro. Dat is een kans voor nieuwkomers. Als dat niet gebeurt is dat een extra aanwijzing dat concurrentie belemmerd wordt.

Wynia’s Week verschijnt 156 keer per jaar en wordt volledig mogelijk gemaakt door de donateurs. Doet u mee, ook straks in het nieuwe jaar? Doneren kan zo. Hartelijk dank! 

Donateurs kunnen ook reageren op recente artikelen, video’s en podcasts en ter publicatie in Wynia’s Week aanbieden. Stuur uw publicabele reacties aan reacties@wyniasweek.nl. Vergeet niet uw naam en woonplaats te vermelden (en, alleen voor de redactie: telefoonnummer en adres). Niet korter dan 50 woorden, niet langer dan 150 woorden. Welkom!