Het politieke krediet van Ursula von der Leyen begint op te raken
Een nieuwe maand, een nieuwe vertrouwensstemming. En daar dan nog eens een onderzoek van de EU-ombudsvrouw bovenop. Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen mag dan al een kat met negen politieke levens zijn, haar politieke krediet lijkt inmiddels volledig opgesoupeerd.
Nog geen drie maanden geleden overleefde Von der Leyen een eerste vertrouwensstemming in het Europees Parlement. Die was toen nog ronduit historisch te noemen: het was de eerste keer in elf jaar dat de positie van een Commissievoorzitter op die manier ter discussie werd gesteld. Maar kijk, het nieuwe politieke jaar is amper begonnen of er liggen al meteen twee nieuwe vertrouwensstemmingen op tafel.
Eentje komt er op initiatief van de radicaal-linkse fractie The Left, voor de tweede verzamelden de radicaal-rechtse Europese Patriotten voldoende steun in het Europees Parlement. Ook nu ziet het er niet naar uit dat de liberale en de socialistische fractie, die samen met de christendemocratische EVP de zogenaamde pro-Europese meerderheid vormen, Von der Leyen zullen laten vallen.
Het is wél duidelijk dat de figuur en de aanpak van de Commissievoorzitter stilaan zoveel frustratie en weerstand oproepen dat haar moreel gezag er stevig onder begint te lijden. In de eerste plaats binnen de EU, maar onvermijdelijk ook wereldwijd.
Verlichte dictator
Voor almaar meer liberale en socialistische Europarlementsleden lijkt vooral de politieke leegte die na een eventuele val van de Commissievoorzitter gaapt – iets wat nooit eerder gebeurde – de voornaamste reden om haar voorlopig toch te blijven steunen. Vorige week publiceerde de Europese nieuwssite Politico ook al een snoeihard artikel waarin onder de kop ‘Ursula von der Leyen’s communications breakdown’ brandhout werd gemaakt van de media-aanpak van de Europese Commissie.
Hoewel er op de communicatie-afdeling van de Europese Commissie zowat tachtig mensen een goed belegde boterham verdienen, beklagen journalisten zich steeds openlijker over de stugge communicatie en het gebrek aan openheid over de besluitvorming. In het Politico-artikel geven hoge ambtenaren, die uiteraard enkel anoniem wilden getuigen, Von der Leyen daarover de volle laag. De Commissievoorzitter wordt er net niet als een soort van verlichte dictator en absolute controlfreak weggezet.
Alsof dat nog niet genoeg is, kondigde de nieuwe Europese ombudsvrouw Teresa Anjinho eind september aan dat ze een onderzoek gaat openen naar de manier waarop de Europese Commissie omgaat met mobiele berichten die impact hebben op het beleid.
Concrete aanleiding hiervoor is een Signal-bericht dat de Franse president Emmanuel Macron begin 2024 naar Von der Leyen stuurde. Daarin uitte hij zijn ongenoegen over het op til zijnde Mercosur-handelsakkoord tussen de EU en Zuid-Amerika. Toen een Franse journalist later inzage verzocht in dat bericht – op basis van de Europese wetgeving rond de openbaarheid van bestuurlijke documenten – werd hij met een kluitje in het riet gestuurd.
Automatisch verwijderd
Volgens de officiële uitleg van de woordvoerder van de Europese Commissie was dat bericht niet langer beschikbaar. In de Signal-app op Von der Leyens telefoon was immers, zo klonk het, de optie ‘berichten automatisch verwijderen’ ingeschakeld. Dit zou ook in overeenstemming zijn met de richtlijnen daarover van de Europese Commissie zelf.
Nog volgens de uitleg van de woordvoerder was het bewuste bericht ook nergens anders geregistreerd als officieel document ‘omdat het geen bijzondere administratieve of juridische gevolgen had voor de Commissie’. Een uitleg waarmee de ombudsvrouw dus geen genoegen neemt.
De hele affaire roept nare herinneringen op aan Pfizergate. Die affaire draaide om de weigering van Von der Leyen om inzage te geven in de sms-berichten die ze had uitgewisseld met de topman van farmareus Pfizer in de aanloop naar het miljardencontract voor de coronavaccins.
Wynia’s Week brengt broodnodige, onafhankelijke berichtgeving: drie keer per week, 156 keer per jaar, met artikelen en columns, video’s en podcasts. Onze donateurs maken dat mogelijk. Doet u mee? Hartelijk dank!
