Hoe DPG na de inlijving van RTL subtiel een media-monopolie probeert te verwerven

Het Belgische mediabedrijf DPG, in Nederland vooral bekend van het AD, de Volkskrant, Trouw en NU.nl, heeft RTL overgenomen. Met gratis abonnementen voor studenten, de aanstelling van bevriende toezichthouders en een rechter die critici laat zwijgen, reikt de lange arm van DPG-eigenaar Christian van Thillo nu verder dan ooit.

Erik Roddenhof had haast om toezichthouders te vinden, maar het is gelukt. De CEO van mediaconglomeraat DPG belde in de laatste weken van september met bestuurskandidaten voor twee nieuwe stichtingen die de journalistieke onafhankelijkheid moeten bewaken bij Nu.nl en RTL Nieuws. Het optuigen van de stichtingen is een uitvloeisel van de overname van RTL.

DPG is met de acquisitie van de tv-zender met afstand de grootste mediamacht in de Benelux. Daarom eiste de Autoriteit Consument en Markt garanties dat de redacties onafhankelijk blijven. Stichtingen met goede waakhonden zou dat extra slot op de deur moeten zijn. De vehikels, die uiterlijk op 1 oktober geïnstalleerd moesten zijn, hebben onder meer vetorecht bij de benoeming van de hoofdredacteur.

Oude bekenden

Onder de toezichthouders bevinden zich een aantal oude bekenden. Bij de Stichting Nu.nl is Ronald Ockhuysen toegetreden. Hij is directeur bij de VandenEnde Foundation en oud-hoofdredacteur van Het Parool, een DPG titel. Ockhuysen is daarmee een goede bekende van Christian van Thillo, de eigenaar van DPG, en Joop van den Ende, de mediamiljardair.

Van den Ende was een warm pleitbezorger van de fusie tussen RTL en DPG en schreef zelfs een open brief in landelijke dagbladen om deze te bepleiten. Van den Ende betaalt Ockhuysen om goede investeringen te doen met zijn met miljoenen gevulde foundation. De nieuwe toezichthouder is daarmee een belangrijke draaischijf in de journalistiek van de lage landen.

Recent trad Ockhuysen ook toe tot het bestuur van Stichting Veronica, een rechtsvoortzetting van Vereniging Veronica. In zijn functie waakt hij mede over een boedel van 72 miljoen euro die hij mag verspijkeren aan journalistieke projecten.

Is hij de beste man op de beste plek? Ockhuysen heeft in het verleden meegebogen met Van Thillo toen hij de hoofdredacteur opdroeg geen nieuws te publiceren over een directeur die grensoverschrijdend te keer ging bij DPG. Toen deze affaire naar buiten kwam, betuigde Ockhuysen spijt over zijn gebrek aan een rechte rug. Is de rug nu wel hard genoeg om de wensen van de twee mediamiljardairs te weerstaan?

Van den Ende predikt de vrijheid van meningsuiting, maar heeft soms de neiging om critici persoonlijk te benaderen en de les te lezen. Zo kreeg tv-duider Tina Nijkamp een telefoontje nadat ze vaststelde dat Joops liefdesverklaring voor de publieke omroep misschien wel mede is ingegeven door het feit dat zijn dochter Iris producent is van programma’s bij de publieken.

Rennie Rijpma, hoofdredacteur van DPG-titel AD ontving een woedende brief van Van den Ende nadat recensent Jeroen Schmale slechts twee sterren uitdeelde aan Sweeney Todd, een musical uit de Van den Ende-fabriek. Met andere woorden: hoe hou je de invloed van het grote geld weg als je iemand benoemt die door het grote geld wordt betaald?

Wie betaalt, bepaalt

Opmerkelijk zijn ook de toezichthouders die bij RTL Nieuws zijn benoemd, te weten Arendo Joustra en Petra ter Doest. Joustra, gedurende een kwart eeuw hoofdredacteur van weekblad Elsevier, werd benaderd door Ter Doest, echtgenote van voormalig RTL Nieuws-hoofdredacteur Harm Tazelaar, die zelf eerder bij Elsevier werkte en onder meer adjunct-hoofdredacteur was onder Joustra.

Joustra werkte na zijn pensionering – vorig jaar – bij Elsevier (nu: EW) kortstondig bij de publieke omroep, als tijdelijk hoofdredacteur en vervolgens als interim-directeur bij Omroep WNL. Ter Doest en Joustra gaan, zo is het idee, nu samen de identiteit van RTL Nieuws binnen het concern DPG bewaken.

Wie betaalt, bepaalt. Erik Roddenhof zei in De Groene Amsterdammer dat hij RTL Nieuws ‘in de lucht moet houden’: ’Het RTL tv-journaal is heel belangrijk voor het succes van RTL op televisie, omdat mensen daarna blijven hangen’. De quote verraadt niet per se veel liefde voor journalistiek. RTL Nieuws fungeert in het zakenbrein van Roddenhof als loopplank naar andere programma’s of titels van DPG.

Een van de eerste nieuwe pogingen om DPG-titels te lanceren bij de overgenomen tv-partij zien we bij RTL Tonight. In deze talkshow duiken ineens allemaal DPG- duiders op, zoals de Parool-journalisten Wouter Laumans en Raounak Khaddari, Volkskrant-columnist Sander Schimmelpenninck, nu.nl-showbizduider Lara Zevenberg en AD-columnist Angela de Jong. De Telegraaf, van concurrent Mediahuis, levert ook duiders, zoals columniste Lale Gül en misdaadverslaggever Saskia Belleman, maar de oververtegenwoordiging van DPG’ers valt wel op. Ook logisch: DPG-titels moeten onder de aandacht blijven omdat krantenlezers snel vergrijzen. Het concern heeft recent een campagne gestart om studenten tot 27 jaar een gratis abonnementen te verstrekken. Je zou kunnen zeggen dat RTL Tonight onderdeel is van deze strategie.

Laten we niet vergeten dat DPG in het verleden weinig gaf om medezeggenschap. Niet bij zijn Belgische titels, maar ook niet in Nederland. Journalist Pieter van Twisk werd ooit als hoofdredacteur voorgedragen door de redactie van Het Parool, maar na een gesprek met de grootaandeelhouder ook weer afgevoerd: Van Thillo vond hem te ‘digitaal’. In 2014 werd Van Thillo woedend toen een lid van de redactieraad van de Volkskrant zich uitsprak tegen het bonusbeleid van de krant. ‘Zij die bonussen betalen, verlaten nu het pand.’ Het was een sneer naar de inspraak.

Journalistieke principezaak

In de tijd dat er naar toezichthouders werd gezocht, vocht DPG in de rechtbank tegen een ex-zakenpartner die een boek wil uitgeven over zijn tijd bij Van Thillo. Het gaat om een voormalige uitgever van een aantal goedlopende entertainmentbladen die in een jarenlang gevecht was gewikkeld over zijn uitkoop. Hij wil zijn memories publiceren, maar kreeg een verbod opgelegd omdat hij eerder een zogeheten ‘dading’ trof: een regeling waarbij hij afsprak om niets naar buiten te brengen in ruil voor een vergoeding. In zijn geval een miljoenenbedrag.

DPG heeft een punt, maar op heel veel passie voor vrijheid van meningsuiting duidt het niet, wel op de neiging om als een multinational controle te houden over het imago. De ex-zakenpartner overweegt hoger beroep dus de zaak is nog niet beslecht.

Het nieuws over deze journalistieke principezaak haalde de eigen kranten niet. Misschien zouden de waakhonden bij DPG hier eens vragen over kunnen stellen… 

Wynia’s Week verschijnt 156 keer per jaar en wordt volledig mogelijk gemaakt door de donateurs. Doet u mee, ook straks in het nieuwe jaar? Doneren kan zo. Hartelijk dank!  

Donateurs kunnen nu ook reageren op recente artikelen, video’s en podcasts en ter publicatie in Wynia’s Week aanbieden. Stuur uw reacties aan reacties@wyniasweek.nl. Vergeet niet uw naam en woonplaats te vermelden (en, alleen voor de redactie: telefoonnummer en adres). Niet korter dan 50 woorden, niet langer dan 150 woorden. Welkom!