Minister Heinen is terecht boos over de bonus voor de KLM-top – maar helaas om de verkeerde reden

Ophef! Schande!

De top van KLM, ook wel bekend als ‘onze nationale luchtvaartmaatschappij’, snoept gulzig uit de bonuspot, berichtten de media afgelopen week. Dus wat doet een minister als hem om commentaar wordt gevraagd?

De bonussen zijn ‘zeer ongepast’, vindt minister Eelco Heinen van Financiën (VVD). Hij vertegenwoordigt de overheid, die bijna 6 procent van de KLM-aandelen bezit. Maar Heinen heeft bij KLM weinig in de melk te brokkelen. Air France-KLM, de moedermaatschappij, is de dominante aandeelhouder. Nederland zit aan tafel om het Nederlandse karakter van KLM te onderstrepen. Dan blijven de landingsrechten van de KLM internationaal intact.

In Parijs maakt men zich niet druk om topbeloningen. C’est la vie.

Grote werkgever

Minister Heinen is terecht boos, maar boos om de verkeerde reden, zo zal verderop in m’n column blijken.

Eerst de vraag: hoeveel verdient de KLM-top dan wel en is dat te veel?

KLM is een van de grootste particuliere werkgevers van Nederland in de commerciële sector. Omzet: 12,7 miljard euro. Ruim 36.000 werknemers.

President-directeur Marjan Rintel van KLM geniet een salaris van 600.000 euro, blijkt uit het jaarverslag. Ze heeft vorig jaar geen loonsverhoging gekregen. Er bestaat geen cao voor topmanagers, maar doorgaans krijgt de top van grote bedrijven tenminste de verhoging die in de cao voor het personeel is afgesproken.

Rintel krijgt ook een bonus van 307.800 euro. Dat is bijna 8.000 euro meer dan in 2023. Verder maakt KLM ongeveer 3 ton kosten voor haar pensioenregeling en voor een bonus die over drie jaar kan worden uitgekeerd.

Tuurlijk, u en ik zouden er voor tekenen.

En anderen…?

Kijk je naar wat Rintel contant betaald kreeg, dus salaris en bonus 2024, dan komt dat op ruim negen ton. Ze springt er goed uit in vergelijking met andere topmanagers bij ondernemingen waar de Nederlandse overheid een serieuze rol speelt. Neem ABN Amro. De overheid bezit 40 procent van de aandelen. De nieuwe bestuursvoorzitter van ABN Amro, de Franse Marguerite Bérard, heeft een jaarsalaris van 862.672 euro. Maar zij krijgt geen bonussen.

Ander voorbeeld: Manon van Beek, bestuursvoorzitter van Tennet, het staatsbedrijf dat in Nederland en Noord-West Duitsland het hoogspanningsnet beheert. De overheid bezit alle aandelen. Tennet heeft een kleinere omzet (8,4 miljard euro) en veel minder werknemers (9.693) dan KLM, maar is met 3,8 miljard euro in 2024 wel een van de grootste investeerders in kabels, machines en andere vaste activa in Nederland.

Vitale infrastructuur

Van Beek verdiende vorig jaar 457.000 euro. Inclusief pensioenlasten zijn haar beloningskosten 568.000 euro. Anders gezegd: de jaarinkomsten van Rintel zijn het dubbele van die van Van Beek, terwijl de laatste verantwoordelijk is voor vitale infrastructuur.

De hoogte van de beloning van Van Beek strookt met de vuistregel van topbeloningen. Hoe groter het aandelenbelang van de Nederlandse overheid, des te ‘soberder’ is de beloning voor het topmanagement.

Nog één interessant cijfer. Hoeveel meer verdient de hoogste baas bij deze drie bedrijven ten opzichte van het gemiddelde op de werkvloer? De beloning van Van Beek is minder dan zes maal het gemiddelde bij Tennet, bij ABN Amro is dat 8,75 en bij KLM 8,8. Ter vergelijking: bij ING is het 32 maal zo veel, bij Air France-KLM zelfs 56.

De cijfers voor ABN Amro en KLM zeggen twee dingen. De beloning voor de hoogste baas is relatief laag ten opzichte van dat van de medewerkers, maar de medewerkers verdienen best wel goed. ABN Amro en KLM hebben allebei hetzelfde probleem: de kosten zijn te hoog ten opzichte van de omzet en de beoogde winstgevendheid.

En dáár zou minister Heinen bij KLM iets aan moeten doen. Want ophef is zeker op zijn plaats. De prestaties van de KLM-top maken de beloningen niet waar. De top van KLM schiet namelijk schromelijk tekort. Dat zeg ik niet, dat concluderen de commissarissen van KLM zelf.

Dikke onvoldoende

De commissarissen beoordelen namelijk de prestaties van de KLM-directeuren op basis waarvan zij een bonus kunnen verdienen. Hoe beter zij presteren, hoe hoger de bonus, logisch. Elke directeur krijgt een soort rapportcijfer. Wie 100 procent van zijn doelen heeft gehaald kan een volledig (100 procent) jaarsalaris als bonus tegemoet zien, wie niks haalt krijgt niks. Rintel scoorde ruim 51 procent, haar twee collega’s 33 procent en bijna 31 procent.

Wat de doelen precies waren, zegt KLM niet. Als ik deze percentages beschouw als een rapportcijfer, dan zijn het respectievelijk een 5 en twee keer een 3. Kortom: gezakt. Donald Trump zou zeggen: You’re fired.

Zeurpiet

KLM slaagt er niet in om zijn kosten omlaag te brengen. Dat is een structureel probleem. Na de reddingsactie in 2020 in de coronapandemie eiste de overheid een structurele kostenverlaging met het oog op de onzekere toekomst. Ook de zogeheten ‘staatsagent’ Jeroen Kremers die de reddingsactie moest controleren hamerde erop. Maar KLM vond Kremers maar een zeurpiet en toenmalig minister van Financiën Sigrid Kaag (D66) ondernam geen actie.

En nu zit haar opvolger ermee. Minister Heinen vindt de bonussen van de top ‘zeer ongepast’ gezien de kostenverlaging die op stapel staat.  Maar de recente geschiedenis laat zien dat minister zwaarder geschut in stelling moeten brengen dan woorden, wil de KLM-top luisteren.     

Wynia’s Week verschijnt drie keer per week, 156 keer per jaar, met even onafhankelijke als broodnodige artikelen en columns, video’s en podcasts. De groei en bloei van Wynia’s Week is te danken aan de donateurs. Doet u al mee? Doneren kan op verschillende manieren. Kijk HIER. Hartelijk dank!