De instanties die faalden bij het Vlaardingse pleegmeisje hebben bestuurders en toezichthouders die elkaar uit de wind houden

Na zes voorbereidende zittingen startte op 6 november de inhoudelijke behandeling van de zaak tegen de Vlaardingse pleegouders Johnny van den B. en Daisy W. Ze worden verdacht van de mishandeling van een pleegmeisje en drie andere kinderen die in het gezin verbleven.

In mei 2024 werd het pleegmeisje met spoed opgenomen in het ziekenhuis. Volgens justitie werd ze door haar pleegouders opgesloten, uitgehongerd en stelselmatig mishandeld. Het meisje liep ernstig hersenletsel en botbreuken op en heeft blijvend intensieve zorg nodig. Het Openbaar Ministerie heeft een gevangenisstraf van elf jaar en tbs met dwangverpleging geëist tegen Johnny van den B. en Daisy W.

Het is evident dat de betrokken pleegzorgorganisaties Enver en de William Schrikker Stichting (WSS) ernstig tekort zijn geschoten. WSS regelde de plaatsing van het pleegmeisje en haar zusje en gezamenlijk waren de WSS en Enver verantwoordelijk voor de controle van het pleeggezin, de gesprekken met de pleegouders en het pleegkind en het monitoren van de opvang. Vlak na de plaatsing van het meisje in 2022 ontvingen zowel de WSS als Enver reeds signalen dat het met de veiligheid in het pleeggezin niet goed zat, maar er werd geen actie ondernomen.

Vernietigende inspectierapporten

In onlangs verschenen rapporten melden de Inspectie Gezondheid en Jeugd (IGJ) en de Inspectie Justitie en Veiligheid (Inspectie JenV) dat Enver bij negen getoetste normen op vier ‘niet voldoet’ en op vier andere ‘grotendeels niet voldoet’. Zo beschikten verschillende pleegzorgmedewerkers van Enver niet over een geldige Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG), een diploma en een verplichte SKJ-registratie (Stichting Kwaliteitsregister Jeugd).

Screeningsverslagen bleken onvolledig of ontbraken, en ongeplande bezoeken bij pleegouders en één-op-één-gesprekken met de pleegkinderen vonden nauwelijks plaats. Met het Vlaardingse pleegmeisje lijkt zelfs nooit één-op-één te zijn gesproken. De laatste maanden bij het pleeggezin is ze geen enkele keer bezocht door de verantwoordelijke pleegzorgbegeleider.

Bij de WSS waren de conclusies van de inspecties minstens even zorgwekkend. Uit de cliëntdossiers bleek dat het eerste contact tussen jeugdzorgwerkers en pleeggezinnen vaak niet plaatsvond binnen vijf dagen, terwijl dat wel verplicht is. Bij meldingen van onveilige situaties werd in de meeste gevallen niet op tijd hulp geboden. Het kwam voor dat pleegkinderen bijna een jaar geen contact hadden met jeugdzorgmedewerkers. Net als bij Enver werd ook bij de WSS niet voldaan aan de interne norm voor één-op-één-gesprekken met pleegkinderen.

De sanctie die Enver en de WSS van de inspecties opgelegd hebben gekregen, is negen maanden verscherpt toezicht. Daar blijft het voorlopig bij, want het OM heeft tot veler verbazing besloten alleen de pleegouders te vervolgen. Voor de WSS is dit overigens niet de eerste sanctie. In 2020 werd de jeugdzorgorganisatie onder toezicht gesteld en kreeg formele aanwijzingen omdat risico’s voor kinderen onvoldoende in kaart werden gebracht en de taakuitvoering van gebrekkige kwaliteit was. Dezelfde vernietigende conclusies zijn nu dus opnieuw getrokken.

Minstens zo opvallend is dat de bestuurders en de Raad van Toezicht van zowel Enver als de WSS hebben besloten aan te blijven. Wie trekken bij deze organisaties aan de touwtjes?

Bij Enver is Esther Reinhard sinds november 2020 bestuurder. In maart bekende ze tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer dat de hulpverlener van het Vlaardingse pleegmeisje te weinig is gecontroleerd in zijn werk. Ook wist ze dat het meisje tussen januari en mei 2024 geen enkele keer werd bezocht door een medewerker van Enver. ‘Samen met de WSS waren we bezig met een plan van aanpak en dat heeft teveel tijd gekost,’ aldus Reinhard.

Talrijke nevenfuncties

De Raad van Toezicht die besloot dat Reinhard aan mocht blijven, wordt sinds augustus 2023 voorgezeten door Mardjan Seighali. Ze bekleedt ook nog negen andere functies. Zo was Seighali tot februari 2025 lid van de Raad van Advies bij de Inspectie Justitie en Veiligheid, dezelfde inspectie die onderzoek verrichte naar Enver.

Vicevoorzitter van de Raad van Toezicht van Enver is voormalig PvdA-Kamerlid Astrid Oosenbrug. Zij combineert haar taak met tien andere functies, waaronder tot en met 2024 het voorzitterschap van COC Nederland. Ook voormalig minister voor Jeugd en Gezin en vicepremier André Rouvoet (ChristenUnie) was lang betrokken bij Enver. Hij was van 2017 tot en met juni 2023 voorzitter van de Raad van Toezicht en bekleedde vanaf augustus 2020 ook reeds zijn huidige functie: voorzitter van GGD GHOR Nederland. Dat botste met de Governance Code Zorg, want bestuurders in de zorg mogen in principe niet elders toezichthouder zijn. Daarnaast: hoe realistisch is het dat een drukke voorzitter van GGD GHOR adequaat toezicht kan houden op een pleegzorgorganisatie?

De WSS wordt bestuurd door Pim Croiset van Uchelen en Marielle Visbeen. Van Uchelen, die een verleden heeft als teamhoofd bij het Openbaar Ministerie, is bestuurder sinds 2019; Visbeen sinds 2020. Ze kregen in de zomer van 2022 al signalen dat het Vlaardingse pleegmeisje ernstig mishandeld werd, maar grepen niet in. ‘Het is duidelijk dat we achteraf de plank hebben misgeslagen,’ zei Van Uchelen in maart tijdens de hoorzitting in de Tweede Kamer.

Dat Van Uchelen en Visbeen niet hoefden te vertrekken, is in de eerste plaats te danken aan de voorzitter van de Raad van Toezicht van de WSS, voormalig officier van justitie en staatssecretaris Fred Teeven. Hij is sinds 2018 betrokken bij de WSS, en vond het te ver gaan om het bestuur, dat hij zelf heeft aangesteld, te ontslaan. Ook Teeven grossiert in (neven)functies, hoewel de voormalige crimefighter juist in de zorg geen verleden heeft.

Vicevoorzitter van de Raad van Toezicht is Tanja Ineke. Ze was de voorganger van Astrid Oosenbrug bij het COC en heeft nog vijf andere functies; ook was ze in het verleden GroenLinks-bestuurder in Amsterdam. Nahied Rezwani, eveneens lid van de Raad van Toezicht, bekleedt in totaal zeven functies en was actief binnen de VVD.

Opmerkelijk beeld

Zo ontstaat een opmerkelijk beeld. De twee instanties die buitensporig hebben gefaald in de zaak van het Vlaardingse pleegmeisje blijken over geen enkel zelfreinigend vermogen te beschikken. Bestuurders mogen gewoon blijven zitten en hun toezichthouders – die grossieren in bijbanen en opvallend vaak politieke connecties hebben – vinden het allemaal best.

Het is wachten op het volgende pleegkind dat het slachtoffer wordt van deze onbekwame kliek.

Wynia’s Week verschijnt 156 keer per jaar en wordt volledig mogelijk gemaakt door de donateurs. Doet u mee, ook straks in het nieuwe jaar? Doneren kan zo. Hartelijk dank! 

Donateurs kunnen ook reageren op recente artikelen, video’s en podcasts en ter publicatie in Wynia’s Week aanbieden. Stuur uw reacties aan reacties@wyniasweek.nl. Vergeet niet uw naam en woonplaats te vermelden (en, alleen voor de redactie: telefoonnummer en adres). Niet korter dan 50 woorden, niet langer dan 150 woorden. Welkom!