Eigenaar van Tata staalfabriek in IJmuiden komt onverwacht met goed nieuws-show. Op kosten van de Nederlandse belastingbetaler, dat wel

Het was een duveltje uit een doosje. Wat gebeurt hier? Zit ik opeens in het NOS Journaal te kijken naar onderhandelingen over miljardensteun aan staalproducent Tata Steel IJmuiden?

De topman van staalconcern Tata in Mumbai, T.V. Narendran, zeg maar: de bovenbaas van IJmuiden, vertelt doodleuk dat overeenstemming met het demissionaire kabinet over de miljarden euro vergende verduurzaming van de fabriek nabij is. Huhh?

Contrast

Het contrast kan namelijk niet groter zijn. Demissionair minister Sophie Hermans (VVD) van Klimaat en Groene Groei, én haar voorgangers op het ministerie van Economische Zaken zijn al drie jaar in de slag met Tata Steel en diens eigenaar in India. Tata IJmuiden is de grootste industriële uitstoter van broeigassen in Nederland. De inzet van de onderhandelingen: hoeveel miljarden euro wil de overheid bijleggen voor een duurzame én gezonde staalproductie in de IJmond.

Hermans was eind juni vaag over de onderhandelingen. Men werkt aan een gezamenlijke hoofdlijnenambitie. Dat is nog geen bindende afspraak, het is een stap in het proces. Andere vervuilende bedrijven zijn al afgehaakt. BP. Shell. Exxon Mobil. Chemiebedrijf LyondellBasell.

In haar laatste stand van zaken over Tata schreef Hermans aan de Tweede Kamer: ‘Gelet op de vertrouwelijkheid van de onderhandelingen wordt u ook regelmatig per vertrouwelijke brief of briefing geïnformeerd.’

Vertrouwelijk? Niks vertrouwelijk. Topman Narendran meldt opeens dat er mogelijk voor de verkiezingen (29 oktober) al witte rook is. Fijn voor de ruim 8.000 staalarbeiders. Fijn voor de omwonenden die klagen over het ongezonde leefklimaat. Fijn voor demissionair minister Hermans. Eindelijk succes. Financieel directeur Koushik Chatterjee verwoordde in het FD het eisenpakket van Tata, waarover verderop in m’n column.

Gesloten houding

Wat is de strategie achter deze publieke interventie? Is dit Tata’s reactie op een verhaal in NRC over de vastgelopen onderhandelingen en ambtelijk ongenoegen over de gesloten houding van Tata?

Het lijkt wel alsof Narendran en Chatterjee als echte politici steun proberen te verzamelen, terwijl Hermans de topmanager is die liever vertrouwelijk zaken doet.

Verrassend. Vertrouwde rollen worden omgedraaid. De Tata-top kiest niet zomaar voor publieke diplomatie. Ze hebben iets te verkopen, namelijk het ‘unieke’ Tata IJmuiden, én zij proberen iets te redden. Namelijk de onvermijdelijkheid van staatssteun.

Mediastrategie?

Eerst het verkooppraatje. Een paar weken geleden berichtte de New York Times over de mondiale staalmalaise. Fabrieken produceren meer staal dan de wereld nodig heeft. Gevolg: Chinees staal wordt goedkoop gedumpt in Europa. De Amerikaanse importheffingen maken het erger. De NYT was in IJmuiden en belichtte en passant het unieke karakter van het staal dat men produceert. Misschien toeval. Of mediastrategie, net als het optreden van de Tata-directie vorige week.  

Hun strategie ziet er zo uit: Tata IJmuiden is uniek, wij als eigenaar doen ons best. Tekent u hier even, kabinet Schoof? Snel alle vergunningen in orde maken. Energiekosten omlaag. Minimaal zoveel steun als in andere landen (50 procent van de investeringen). Lobby in Brussel voor goedkeuring. Want eigen staal is goed voor de Nederlandse autonomie, een argument dat het in Europa goed doet. Staal is immers ook defensie.

Dat is het eisenpakket dat Tata in het openbaar probeert te verkopen.  

Achter de schermen

Maar achter de schermen moet Tata iets redden. De steun. Want zo zeker zijn de miljarden niet. Juist niet ná de verkiezingen. Tel maar uit. Meer geld nodig voor woningbouw, voor het stikstof-probleem, voor gezondheidszorg, AOW, defensie!

Hoeveel gaat Tata ons kosten? Het FD noemde eerder op basis van een vertrouwelijk rapport dat Tata voor 7 miljard euro investeringen moet doen voor het héle project van verduurzaming.

En dat is alleen de fabriek. Tata zet in op staalproductie met groene waterstof, om te beginnen in vloeibare vorm aan te voeren vanuit Noorwegen en/of Oman. Ook dan moet nog lang worden bijgestookt. Groene waterstof is, indien lokaal opgewekt, duur en niet zo efficiënt. Bovendien moet een compleet nieuwe infrastructuur worden aangelegd. Van de windparken op zee tot de kabels om de stroom aan land te brengen tot de pijpleidingen om de waterstof uit Noorwegen of Oman vanuit de haven van Amsterdam naar IJmuiden te sturen. Wie denkt u dat deze onmisbare infrastructuur financiert? Niet Tata.

Tegen deze achtergronden ziet de interventie van Tata Limited er heel anders uit. Het debat over steun voor Tata Steel wordt al drie jaar gevoerd óver Tata, met bijdragen van de top van het bedrijf in Nederland, maar niet door de échte beslissers, Narendran en Chatterjee.

Steunplaatjes

Zij kunnen kiezen waar ze willen investeren, waar de groeiperspectieven het best zijn en de steunplaatjes het voordeligst. Ze hebben niks te winnen met publieke verklaringen en een goed nieuws-show. Nederland heeft juist bar weinig te kiezen. De fabriek staat er. De enige keus voor Nederland is: willen we ingaan op de eisen van Tata?

Na de goed nieuws-show bleef het in Den Haag daverend stil. Hermans zweeg. Parlement op vakantie. Het is een publiek geheim dat een bedrijfslobby die plotseling de openbaarheid kiest, zoals Tata, aan de onderhandelingstafel op verlies staat. De Tata-top waarschuwt Nederland voor de laatste maal. Maar ze hebben er zelf een hard hoofd in. Ze zien een kink in de kabel. Ze dekken de terugtocht. Aan hen heeft het niet gelegen…

Wynia’s Week brengt broodnodige, onafhankelijke berichtgeving: drie keer per week, 156 keer per jaar, met artikelen en columns, video’s en podcasts. Onze donateurs maken dat mogelijk. Doet u mee? Hartelijk dank!